Badania potwierdzają, że pracownicy chcą pracować w firmach społecznie odpowiedzialnych, co więcej – aż 40% z nich angażowałaby się w wolontariat pracowniczy, gdyby firma dawała taką możliwość. A czym w ogóle jest wolontariat? Najprościej mówiąc, to angażowanie pracowników firmy w działalność wolontarystyczną na rzecz społeczności lokalnej. Postrzegany jest jako przejaw odejścia od tradycyjnych relacji biznes – sektor pozarządowy, polegających głównie na dotacjach firm na rzecz organizacji. Wolontariat pracowniczy to coś więcej, to strategia zaliczana do kategorii win – win. Umożliwia ona odniesienie korzyści, wszystkim zaangażowanym stronom: społeczności lokalnej, pracownikowi – wolontariuszowi i firmie. Pracodawcy zauważają, że, mimo, iż nie wymaga dużego zaangażowania firmy, to wolontariat pracowniczy korzystnie wpływa na umiejętności interpersonalne pracowników czy zdolności pracy w zespołach. Wolontariat oddziałuje też na stosunek pracowników do pracy: staje się ona miejscem, gdzie nie tylko spełnia się zawodowo, ale i społecznie, a jego entuzjazm i kreatywność w mądry sposób pożytkowane. Organizacja zaproszona do projektu zyskuje zaś nowych wolontariuszy, którzy mają specjalistyczne kwalifikacje i doświadczenie.
Programy wolontariatu pracowniczego mogą być inicjowane przez samych pracowników lub przez pracodawcę.
W projekcie inicjowanym przez pracownika, pracodawca może udzielić wsparcia na wiele sposobów, np. poprzez:
Generalnie rzecz ujmując, wolontariat pracowniczy inicjowany przez pracowników jest wykonywany poza godzinami pracy.
W wolontariacie pracowniczym prowadzonym przez pracodawcę, firma może:
Trzeba pamiętać, że wolontariat nie jest pracą w rozumieniu Kodeksu Pracy. Z tego względu, nie mogą z niego korzystać m.in. firmy. Dobrowolna pomoc nie może też stać się wyzyskującym zajęciem. Jeżeli wolontariusz będzie wykonywał pracę na rzecz danej fundacji dłużej niż 30 dni, to strony muszą podpisać umowę. Po zakończeniu współpracy z wybranym podmiotem, warto też poprosić o referencje, aby mieć jasny dowód odbycia wolontariatu i przydatny dokument, który można załączyć do CV.
W momencie podjęcia decyzji o dłuższej współpracy z wybraną placówką, ta zobowiązana jest przedstawić wolontariuszowi stosowną umowę. Wszelkie szczegóły zostały omówione w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Wolontariuszem zostaje każda osoba, która wyraża chęć świadczenia nieodpłatnej pracy na rzecz innego podmiotu. Nie ma żadnych ograniczeń wiekowych, ale w przypadku osób niepełnoletnich, wymagana jest zgoda rodziców. Wolontariusz nie jest pracownikiem, ma więc inne obowiązki i prawa. Nie przysługuje mu np. urlop czy zasiłek chorobowy. Wolontariat nie wlicza się także do stażu pracy, ale dzięki temu osoby bezrobotne pobierające zasiłek nie tracą do niego prawa.
Umowa o wolontariat powinna zawierać zakres obowiązków i czynności, którymi będzie zajmował się wolontariusz. Oczywiście mogą pojawić się pewne odstępstwa od nich, ale nie powinny być rażące. Umowa powinna zostać zawarta w formie pisemnej, jeśli wolontariat ma trwać dłużej niż 30 dni. Osoby przyjmujące wolontariuszy, mają także obowiązek przeszkolenia ich w zakresie BHP, a także opowiedzenia o przysługujących prawach. Najlepszą formą jest przekazanie w formie pisemnej regulaminu, ulotki informacyjnej itp.
Wolontariusz powinien także mieć zapewnione bezpieczne i higieniczne warunki oraz wszystkie niezbędne materiały i środki, z pomocą których ma wykonywać powierzone mu w umowie zadania. Jeśli w czasie trwania wolontariatu, osoba poniesie jakieś koszty (np. transportu, zakupu potrzebnych materiałów itp.), pracodawca ma obowiązek zwrócenia dokładnej należności. Obowiązkowe jest także opłacenie wszystkich ewentualnych kursów i szkoleń, które są niezbędne do wykonywania zleconych zadań. Na żądanie wolontariusza, organizator wolontariatu powinien wystawić mu wszelkie konieczne zaświadczenia, a także przygotować na koniec opinię i/lub rekomendację, szczegółowo opisującą zakończoną współpracę.
Dlaczego warto zostać wolontariuszem?
Dużo mówi się o tym, jakie korzyści niesie działalność wolontariuszy dla społeczności lokalnych i dla świata. Zaangażowanie w walkę o prawa człowieka, wspieranie dzieci, które miały trudniejszy start, zwiększanie dostępu do edukacji, opieka nad chorymi i starszymi, niesienie pomocy humanitarnej, ochrona przyrody i spowalnianie zmian klimatycznych to tylko niektóre z nich. Warto jednak podkreślić, że również sami wolontariusze – za granicą czy w Polsce – mogą czerpać wiele korzyści z pomagania innym. Oto kilka z nich:
Doświadczenie i umiejętności – komunikatywność, umiejętność pracy w grupie, praca projektowa – to przykładowe kompetencje, które możesz zdobywać i rozwijać w trakcie wolontariatu. Wolontariusze nie tylko wykonują określone zadania, ale również uczestniczą w rozmaitych szkoleniach rozwojowych, dzięki którym zwiększają swoje szanse na rynku pracy i zyskują większą pewność siebie.
Możliwość poznania branży – jako wolontariusz możesz poznawać tajniki zawodu, obserwując działania doświadczonych specjalistów i wykonując zadania pod ich czujnym okiem. Zyskujesz także liczne okazje, by zgłębiać wiedzę na temat branży, z którą chcesz związać swoją przyszłość. Znajomość realiów pomaga formułować cele zawodowe i podejmować przemyślane decyzje, a także – zaprezentować się podczas rozmowy kwalifikacyjnej jako osoba proaktywna i zaangażowana.
Budowanie relacji – rozpoczynając wolontariat, zyskujesz też wiele okazji, by poznawać specjalistów oraz innych wolontariuszy, zadawać im pytania i czerpać z ich doświadczeń. Zawarte w czasie wolontariatu znajomości można rozwijać również na gruncie prywatnym.
Nauka empatii i wdzięczności – wolontariat w szpitalu, domu dziecka, hospicjum, schronisku i w innych miejscach, gdzie ma się do czynienia z cierpieniem, uwrażliwia na cudze potrzeby i uczucia. Pozwala także docenić to, co się ma, a co na dzień umyka uwadze, jak np. zdrowie czy dach nad głową. Spojrzenie na świat z innej perspektywy potrafi sprawić, że przestajemy narzekać na rzeczy, które tak naprawdę są nieistotne.
Rozwijanie poczucia sprawczości – wolontariat jest doskonałą okazją do tego, by poczuć, że Twoje działania naprawdę mają znaczenie, a Ty możesz wpływać na ważne obszary dotyczące lokalnej społeczności czy nawet sytuacji na świecie. To nie tylko wspaniałe uczucie, ale również sposób na budowanie pewności siebie i gotowości do podejmowania odważnych inicjatyw i własnych projektów w przyszłości.
Na całym świecie, a także w Polsce wolontariat cieszy się coraz większym zainteresowaniem zarówno samych wolontariuszy, jak i firm, korporacji, czy organizacji. Z badań jasno wynika, że dziś od biznesu oczekuje się działań społecznie odpowiedzialnych, a pracownicy chcieliby mieć możliwość angażowania się w wolontariat pracowniczy w wymiarze 2-3 godzin w miesiącu („Filantropia w CEE 2020” – Kantar na zlecenie Social Impact Alliance for Central & Eastern Europe).
Opracowała: Katarzyna Sowa-Lewandowska